Hazine ve Maliye Bakanlığı, akaryakıt piyasasındaki kayıt dışılıkla etkin mücadele için mevzuat düzenlemeleri ve sahada yürütülen denetimlerle önemli adımlar atmaktadır. 2024 yılı itibarıyla akaryakıt ve LPG istasyonlarında gerçekleştirilen geniş çaplı kontroller sonucunda 4 bin 475 mükellef ve 53 bin 396 pompada toplamda 293 bin 966 tabanca denetimden geçirildi. Akaryakıt sektöründeki denetimlerin artırılmasıyla kayıt dışılığın önlenmesi hedefleniyor.
Vergi Borçluları Listesinde Akaryakıt Firmalarının Yeri
Bakanlık tarafından açıklanan vergi borçluları listesinde birçok akaryakıt firmasının bulunması, sektördeki kayıt dışılıkla mücadelenin önemini bir kez daha ortaya koydu. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), ilgili kurumlarla iş birliği yaparak sektördeki kayıt dışılık sorununu çözmek için çeşitli adımlar attı. İlk olarak 2003 yılında akaryakıt pompalarına ödeme kaydedici cihaz bağlanması zorunluluğu getirildi ve bu düzenlemeye zamanla yeni tedbirler eklendi.
Ödeme Kaydedici Cihazların Güvenlik Seviyesi Artırıldı
Akaryakıt istasyonlarında ödeme kaydedici cihazların dış müdahaleye kapalı, güvenliği artırılmış ve anlık veri paylaşımı yapabilen yeni nesil cihazlarla değiştirilmesi sağlandı. Bu sayede, satış bilgileri anlık olarak Gelir İdaresi Başkanlığı’na iletilmeye başlandı.
Ayrıca, sektör genelinde yapılan yasal düzenlemelerle faturaların mal teslimi ya da hizmet sunumu sırasında düzenlenmesi zorunlu hale getirildi. Bu sayede, satışların kayıtlardan çıkarılması ve vergi kaçırılması önlenmeye çalışıldı.
Teminat Uygulaması
Akaryakıt sektöründe faaliyet gösteren firmalardan, ilk kez lisans alacaklar ve mevcut lisansını yenilemek isteyenlerden teminat alınması uygulaması getirildi. Teminat verilmeyen durumlarda ise faaliyet durdurma yaptırımı uygulanması kararlaştırıldı. Bu düzenleme, sektörde mali olarak daha sağlam firmaların faaliyet göstermesini sağladı ve böylece 2018 yılında 120 olan dağıtıcı lisansı sahibi sayısı 35’e düşürüldü.
Kayıt Dışı Müdahalelere Hapis Cezası
Akaryakıt istasyonlarında yapılan kayıt dışı müdahaleler vergi kaçakçılığı kapsamına alınarak, bu eylemlere 3 ila 8 yıl arasında hapis cezası öngörüldü. Satış bilgilerini değiştirme, sistemden silme veya yanlış bilgi gönderme fiilleri cezalandırılmaya başlandı. Ayrıca lisans iptali, geçici durdurma ve para cezası gibi idari yaptırımlar da uygulamaya alındı.
Borç Durumu ve Başvuru Şartları
Lisans başvurusu veya yenileme talepleri için Sosyal Güvenlik Kurumu ve vergi dairelerine olan borçların ödenmiş olması şartı getirildi. Bu düzenleme ile, vadesi geçmiş prim ve vergi borcu olanların başvuruları ancak borçlarını ödemeleri halinde işleme alınmakta.
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’ne Geçiş
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın son olarak hayata geçirdiği Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), taşıtların plaka bilgilerinin pompa ödeme cihazlarına otomatik olarak iletilmesini sağlayacak. 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren zorunlu olacak bu sistemle, manuel plaka girişi yapılmadan, otomatik olarak yakıt alımı yapılabilecek. Sistemin devreye girmesiyle, usulsüz akaryakıt fişi düzenlenmesi riski de ortadan kaldırılacak.
Bakan Şimşek’ten Açıklama
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sektörde rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomiyle etkin bir mücadele yürütülmesi için yapılan düzenlemelere dikkat çekti. Şimşek, UTTS’nin uygulanmasıyla vergi kayıplarının önleneceğini belirtti. Ayrıca, akaryakıt istasyonlarının yıl sonuna kadar en az bir pompa ünitesini yeni sisteme uyumlu hale getirmesi gerektiğini ve sistemin devamlı çevrim içi bağlantılı olmasının da işletme sahiplerinin sorumluluğunda olduğunu vurguladı.
Akaryakıt sektöründe kayıt dışı faaliyetlerle mücadele, atılan bu adımlar sayesinde daha etkin bir şekilde devam edecek.